Würz 1999
I.1
Laura
Hebben de heren na hun beraad
Dan nu eindelijk hun besluit genomen?
Hans
De heren?
Ik neem hier de beslissingen
Niet je broer
Ik besluit
Laura
En-
Heb je iets besloten?
Hans
Nee-
Ik word hier helemaal gek
Albert
Totaal krankzinnig
Pastoor
Ja-
Mijn zuster kan behoorlijk vervelend zijn
Hans
Je zou toch denken dat ze zich
Na twintig jaar
Wel weet aan te passen
Maar dat doet ze dus niet
Pastoor
Nee-
Hans
Wat?
Dat doet ze niet
Pastoor
Nee
Hans
Nee
Pastoor
Het is wel je vrouw
Hans
En omdat ze mijn vrouw is
Is ze gelijk de beste?
Nee
Pastoor
Ze wordt ouder
He
Ze wordt ouder
Dat groeit allemaal verder
en door
Denk maar niet
Dat ze daar makkelijk van wordt
Helemaal niet
Die drijft haar leven lang al haar zin door
Jongen
Het wordt er niet simpeler op
Vroeger
Toen ze klein was
Dan deed ze net of ze dood ging
He
Als ze haar zin niet kreeg
Nou ja-
Dan gaf ik het maar-
Dat ging dan vaak om niks-
Een ding-
Dat kon ze van me krijgen-
Dat gaf ik dan maar
En dan kreeg ik het weer terug-
Later
Dan zei ze dat het haar daar
niet om te doen was
Ze wilde gewoon haar zin hebben
Anders niet
Hans
Had je me dat niet eerder
Kunnen vertellen?
Pastoor
Ja-
Hans
Ja
Ik heb het gevoel dat mijn leven hier in huis
Bepaald wordt door haat
Dat is het ergste
Ze slingeren me de hele tijd naar mijn hoofd
-die vrouwen
Dat zij de mannen wel eens zullen laten zien
Wat ze kunnen
Wij vrouwen
Wij kunnen dit
En we kunnen dat
Voortdurend is het:
De Man tegen De Vrouw
De godganse dag
De hele tijd
Pastoor
Wat ben je van plan
Dat je zoveel weerstand oproept
Hans
Ik wil mijn dochter niet
In dit vrouwengekkenhuis laten blijven
Berthe moet hier gewoon weg
En je moet niet denken
Dat ik een soort wonderkind van haar wil maken
Een perfecte kopie van mezelf
Nee
Ik wil geen koppelaar van mijn eigen dochter worden
Daar voel ik helemaal niets voor
Ik wil alleen dat ze een vak leert
Dat ze in haar eigen onderhoud kan voorzien
Dat ze op eigen benen leert staan
Weet je wat Laura zegt
Pastoor
Nee
Hans
Precies
Pastoor
Ben je wel in orde?
Hans
Jawel
Pastoor
Maar niet helemaal?
Je hebt zo’n vreemde blik in je ogen
Hans
Heeft Laura je dat wijs gemaakt-
Die behandelt me al twintig jaar
Alsof ik elk moment dood kan neervallen
Pastoor
Je hebt inderdaad teveel vrouwen is huis
Op het seminarie zei mijn biechtvader altijd:
Draag een zonnenbril
Je ziet teveel
Hans
Blijf je niet ?
Pastoor
Nee-
Ik ga even een blokje om
Hans
Moet je niet eten?
Pastoor
Ja-
Natuurlijk moet ik eten-
Heeft Greet iets in huis gehaald
Vandaag
Iets bijzonders
Dat je weet-
Hans
Iets bijzonders?
Waarom?
Geen idee-
Pastoor
Dat wil ik weten-
Hans
Of het moet zijn omdat die nieuwe dokter langskomt vandaag
Heb jij hem al gezien
Pastoor
Ik heb een glimp van hem opgevangen
Ja
Hans
Is het wat?
Pastoor
Ik heb hem maar even gezien
Een vluchtige indruk gekregen
Vanmiddag
In het voorbijgaan
Toen ik voorbij reed
Heb ik hem even gezien
Hans
Maar is het wat
Denk je dat ik met hem overweg kan
Pastoor
Het leek me een prima kerel
Voorzover ik kon zien
Een reële vent
Zo
In het voorbijgaan
Hans
Een bondgenoot?
Pastoor
Wie weet
Dat hangt er vanaf natuurlijk
Hoeveel ervaring hij heeft
Met vrouwen enzo
En meer-
Hans
Jong?
Oud?
Middelbaar?
Getrouwd?
Pastoor
Ja
Hans
Wat ja
Pastoor
Getrouwd ja
Hans
Kinderen?
Pastoor
Ja
Hans
Nou- dat schept in elk geval een band
Laura
En?
Heb je al wat besloten?
Hans
Ik word gek
Kan ik geen hulp krijgen die echt helpt
Laura
Die houden zich beter aan hun uren dan wij
Hans
Ik weet nog he-
Laura
Toen je nog heel jong was en thuis woonde-
De bedienden altijd op waren als jij thuis kwam
Zes uur ‘s morgens toen je zeventien was
En jij over je nek ging
Stonden zij klaar om het op te ruimen
Hans
Ja zo ja
Ongeveer
Ja
Zal ik iets voor je spelen?
Laura
Waarom vraag je dat
Hans
Ik kan het ook niet doen
En dan vraag je
Waarom speel je
En dan zeg ik
Voor jou
En dan zeg je-
Nou ja-
Laat maar
Laura
Heb je al wat besloten?
Hans
Nee
Laura
Dat geloof ik niet
Hans
Nee?
Laura
Nee
Hans
Je moet me geloven
Geloof me nou maar
Laura
Helemaal niet
Hans
Geloof me
Laura
Schreeuw niet zo tegen me
Hans
Dat doe ik niet
Laura
Dat doe je wel
Wat jij ook besluit:
Ik voer het voor je uit
Hans
Dat heb je nog nooit in je hele leven niet gedaan
Laura
Altijd
Hans
Niet
Laura
Laat het me dus maar weten
Hans
Ja
Berthe
Zal ik dan maar koffie zetten
Laura
Ah-
Misschien zou het goed zijn
Als we haar eigen mening kunnen horen
Nu er over haar verdere leven wordt beslist
Hans
Je kunt van haar toch geen goed gefundeerde mening
verwachten
Over hoe een jong meisje
Een kind nog feitelijk
Haar leven in moet richten
Laura
Berthe’s mening geeft de doorslag
Hans
Vrouwen en kinderen-
Laura
Je bent bang voor wat ze gaat zeggen
Omdat het in mijn voordeel is
Hans
Ik weet dat ze zelf het liefst
Het huis uitgaat
Maar ik weet ook dat jij de macht hebt
Haar wil in een richting te buigen
Die jij wilt
Jij hebt die macht
En de potentie
Om haar wil te breken
Laura
Ben ik zo machtig
Hans
Jij hebt een satanisch vermogen
je wil door te drijven
Dat heeft natuurlijk iedereen
die daarbij geen middel schuwt
Pastoor
Mannen reageren vooral
Ze doen wat vrouwen willen
Of verzetten zich daartegen
Zonder dat ze weten wat ze eigenlijk willen
Als ze dat weten
Kunnen ze gaan onderhandelen
Het gaat eerst om de discussie in henzelf
En daarna pas met vrouwen
Niet dat ik zelf ooit
zover gekomen ben-
Laura
Albert-
Pastoor
Nee
Luister nou eens even-
Ik heb vader ook gemist
Het woord arbeid
Roept nog steeds vervelende associaties op
Omdat hij altijd zei
‘ik ga aan de arbeid’
In mijn studie
Heb ik geen enkel vak met arbeid gekozen
Onze vader was er nooit
Hij werkte zeventig uur per week
En het ging er niet om dat hij niet kookte-
Ik miste de emotionele uitwisseling
Het emotionele contact
Wat heb ik van hem meegekregen?
Laura
Je angst voor vrouwen
Pastoor
Ja
Maar we moeten niet bij de minnen blijven steken
We moeten ook zijn plussen zien
Hans
Berthe-
Die kamer gaat door
Dat wil je toch
He?
Berthe
Ja
Hans
En als mama dat niet goed vindt?
Berthe
Dat moet ze goed vinden
Hans
En als ze dat nou niet doet?
Berthe
Dan weet ik het niet
Hans
Vraag het haar dan
Berthe
Ik?
Hans
Moet ik het doen?
Berthe
Wie anders?
Hans
Als jij het wilt
En ik wil het
Maar mama wil het niet
Wat dan?
Berthe
Waarom moet dat weer zo ingewikkeld?
Waarom kunnen jullie niet samen-
Hans
Oké
Berthe
Je moet wel lief zijn voor mama
Ze huilt de hele tijd
Hans
Oké
Genoeg nu
Laura
We zeggen allebei dingen die we niet menen
We zijn allebei gek
Hans
Ik ben gek
Ik wil je in mijn armen nemen
Je laten voelen dat ik van je hou
En ik wil het nergens meer over hebben
Of iets uitleggen
Of ingewikkeld maken
Laura
Waarom niet?
Hans
Voel je dat niet?
Omdat ik van je hou
Laura
Maar af en toe moest ik maar liever naar de psychiater
Hans
Ik ben wel gewend aan jou hang naar drama
Waar zullen we op drinken?
Laura
Geen idee
Hans
Toe nou schat-
Alsjeblieft
Laura
Proost
Hans
Zal ik een plaatje opzetten
Laura
Doe nou niet
Dan wordt het weer zo’n bende
Hans
Dan wordt het maar een bende
Laura
Dit is niet het juiste moment om je zelfbeheersing te verliezen
Hans
Ik verlies mijn zelfbeheersing als ik dat wil
Greet
Laura
Ik laat mij graag voeden
door het unieke van iedere dag
En van ieder mens wat ik mag ontmoeten
Ik ben nieuwsgierig naar wat culturen
Componisten dansers
Mensen beweegt en vormt
Misschien zijn het juist de stukjes van de puzzel
Buiten onszelf
Die uiteindelijk
De stukjes bevatten waarmee de spirit verder kan reizen
Het brengt ons dichter
Dichter bij
Het wezenlijke
Dichter bij
De oorsprong van de essenties
Daarom dans ik
Begrijp je
Hans
Ja
Ik heb alles in beschouwing genomen
En nagedacht over jou en Berthe
Ze gaat op kamers
Ik denk binnen een week of twee
Laura
Bij wie als ik vragen mag
Hans
Bij iemand die we kennen
Laura
Wie
Hans
Saufberg
Laura
Saufberg
Is die wel katholiek
Volgens mij niet
Hans
Katholiek of niet
Ze woont daar goed
Laura
En ik heb niets te zeggen
Hans
Nee
Je mag wel wat zeggen
Maar ik hoef daar niet naar te luisteren
Laura
Oh
Ik mag wel wat zeggen
Maar jij hoeft daar niet naar te luisteren
Hans
Nee
Laura
En als wij als haar vader en haar moeder
nu eens samen zouden besluiten-
Hans
Hoe stel je je dat voor?
Ik wil dat ze op kamers in de stad gaat wonen
Jij wilt dat ze hier blijft
De rekenkundige oplossing zou zijn
Dat we haar achter het centraal station parkeren
Precies het midden tussen de stad en thuis
Dat lijkt me geen goed idee
Vind je wel?
Een onoplosbaar probleem dus
Begrijp je dat
Laura
Dan zullen we de knoop moeten doorhakken-
Hans
Dat heb ik al gedaan
Dat zeg ik
Verder nog vragen
Laura
Nee
Zou je dan zo vriendelijk willen zijn-
Hans
Heb jij je geld al gehad
Ik ga jou je geld geven
(tegen Greet en Albert)
Ga’s weg
(pakt uit een boek een stapel bankbiljetten, telt ze na)
Goddomme de helft al weg
Kom eens terug
(tegen Albert)
Weet jij van dat geld
Dat het hier ligt
Laura
Ja natuurlijk weet ie dat
Dat weet iedereen
Hans
Het is bijna op
Twee hectare verdomme
Moet ik weer eens stuk verkopen
Ik hou geen boom meer over
Laura
Daar kan ik toch niets aan doen?
Hans
Bonnen
Bonnen wil ik zien
Laura
Bonnen?
Sinds wanneer wil jij bonnen?
Hans
Neem jij hier geld van?
Laura
Ja
Als ik wat nodig heb dan pak ik het
Dat heb je me zelf gezegd
Hans
Heb jij bonnen?
Laura
Bonnen?
Hans
Ja
Laura
Dus jij wilt plotseling bonnen zien
Hans
Natuurlijk wil ik die zien
Laura
Ik zal je bonnen geven
Zal ik je laten zien waar ik het aan uitgeef
Niet aan mezelf
Nooit
Hans
Daar gaat het niet om
Laura
Zet het dan op de bank
Hans
Dat kan toch niet
Laura
Als wij er slecht voor staan
Is dat in ieder geval niet mijn fout
Hans
Hier heb je je geld
Ik wil daar bonnen voor terug zien
Laura
Nou dank je wel
Waar zijn jouw bonnen eigenlijk?
Van wat jij allemaal uitgeeft
Waar zijn die?
Hans
Daar heb jij niets mee te maken
Laura
Nee
Dat is waar
Net zo min als ik iets te maken heb
met de opvoeding van mijn eigen kind
Hans
Jij bent zelf begonnen
Laura
Jij bent begonnen
Hans
Maakt het wat uit?
Maakt alles wat ik weet een donder uit?
Laura
Jij zult nooit is toegeven dat je ongelijk hebt
Hans
Zoek een andere man die je gelukkig maakt
Laura
Ik wil geen andere man
Hans
Mij wil je ook niet
Laura
Jou wil ik ook niet
I.2
(de dokter op)
Hans
U bent er al
Zie ik dokter
Welkom
Dokter
Het is een grote eer voor mij
Kennis te maken met u
Laura
Dokter
U laat mij schrikken
Hans
Ja- welkom
Zei ik al
Dokter
Het spijt me dat ik zo laat ben
Maar ik heb al een visite gemaakt
Er zijn veel zieken hier op het moment
Laten we hopen dat-
Laura
Ja
Jezus-
Sorry
Dokter
-ik niet al te vaak genoodzaakt ben bij u langs te komen
Uw gezin schijnt over het geheel genomen gezond te zijn
en in redelijke welstand te verkeren
Laura
Hartelijk welkom
Hier bij ons
Over u-
Dokter heb ik zo veel goeds gehoord
Zoveel
Dat ik er zeker van ben
Dat wij het uitstekend zullen vinden
Dokter
Mevrouw-
Laura
Zeg maar Laura
Dokter
Laura
Ik hoop dat ik niet al te vaak bij u langs hoef te komen
Laura
Blijft u eten?
Dokter
Dank u wel
Werkelijk
Heel gezellig
Laura
Blijft u slapen?
We hebben een klein appartement in de vleugel
Of heeft u een voorkeur voor de oude dienstwoning?
Hans
Het is een complot-
Ze spannen samen-
Dokter
Wat u wilt
Laura
Nee
Zoals u wilt
Zegt u het maar
Dokter
Dat laat ik aan u over
Laura
Vertel me hoe u het hebben wilt
Mij maakt het niet uit
Ik heb geen wensen op dit punt
Dokter
Ja
Graag
Laura
Uitstekend
Ik kan niet tegen mensen die niet kunnen beslissen
Mopje- is de vleugel op orde?
Greet
Die is op orde-
Hans
Bedankt-
Laura
Ah-
Greet
Daar ben je
Greet
(tegen de Dokter)
U bent moe?
Ik zie het
Zelf slaap ik als een os
Mijn moeder-
Die heeft een zware beroerte gekregen
Niet dat mij dat angstig maakt
Vroeger wel
Vroeger was ik bang voor de dood
Als kind durfde ik een tijd lang niet te slapen
Uit angst dat ik niet meer wakker zou worden
Maar dat is helemaal verdwenen
Mijn vader is nu 78 en nog heel goed
Die kon haar thuis niet meer verzorgen
Ze zegt alleen maar: ja
En: nee
Nu heeft hij Monique
Die veertig jaar jonger is
Het is tussen hen heel langzaam gegroeid
Hij is niet meer zo’n snelle jongen
Maar hij heeft nu wel zijn eerste kind
Omdat Monique het zo graag wilde
En van het begin af aan
Heeft hij meer met hem gedaan
Dan vroeger met zijn eerste huwelijkskinderen-
I.3
Hans
(tegen Laura)
Hoe heb jij de dokter weggekregen
En deze nieuwe hier naar toe gehaald
Laura
Ja?
Hoe?
Hans
Ja?
Hoe?
Deze-
Die nieuwe
Hoe komt die hier?
Heeft je broer dat geregeld?
Laura
Och het is zo simpel allemaal
En binnen de regels
Berthe gaat dus weg?
Hans
Ja
Over een week of twee
Laura
En dat besluit staat vast
Hans
Ja
Jij hebt je gezag over je kind verkocht
Lang geleden
Toen we trouwden
Heb je je rechten afgestaan aan mij
In ruil daarvoor zorg ik voor je
En voor Berthe
Ik heb je net toch weer geld gegeven
Als je eenmaal iets hebt verkocht
Krijg je het niet meer terug
Laura
En heb je het er al met haar over gehad?
Hans
Ja
Zeker
Laura
Dan zal ik wel moeten proberen het te verhinderen
Hans
Dat kun je niet
Laura
O nee?
Denk jij dat ik haar zomaar uitlever?
Aan een stel mensen
Nota bene
Die haar zullen bijbrengen
Dat het allemaal onzin is
Wat ik haar heb geleerd
Alles
Zodat ik de rest van mijn leven
Door mijn eigen dochter
Veracht zal worden
Denk jij dat?
Hans
Denk jij
Dat ik het zal toestaan
Dat een stel arrogante klote wijven
Mijn dochter bijbrengen
Dat haar vader
een vent zonder lever is
Dat hij er de ballen niet voor heeft
Dat hij als het er op aankomt
In huis niks te vertellen heeft
Denk jij dat?
Laura
Alsof jij je daar ook maar iets van aantrekt
Hans
Ja
Greet
Er kan gegeten worden
Laura
Dank je Greet
Lekker
(tegen Hans)
Kom je
Hans
Nee
Laura
Op je teentjes getrapt?
He?
Heb ik je zo beledigd
Dat je niet meer met me wilt eten
He?
Hans
Ik heb geen honger
Ik hoef niet te eten
Laura
Kom nou maar
Anders begint iedereen zich weer van alles af te vragen
Dat is nergens voor nodig
Toe nou
Wees eens lief
-dan niet
Greet
Wat krijgen we nou?
Je moet eten Hans
Als je niet eet
Word je niet goed
Kom op
Eten
Hans
Naar de hel met jullie
Greet
Hans-
Hans
Uit mijn buurt blijven
Jij
Weg
Greet
God beware me
Wat gebeurt er allemaal
Dokter
Is er iets?
Hans
Ik zal u niet langer ophouden
Tot morgen
Dan zie ik u weer
Dokter
Jawel
Laura
Niet alles is zoals het zou moeten zijn
Dokter
Niet?
Laura
Niet alles is even goed
Als we dat zouden wensen
Dokter
O
U maakt mij nieuwsgierig
Laura
Eer en geweten noodzaken ons
Soms bepaalde dingen die gebeuren
In een gezin verborgen te houden
Voor de buitenwereld
En de buren
Begrijpt u
Dokter
Jawel
Behalve voor uw arts
Laura
Daarom is het mijn pijnlijke plicht
U nu meteen al de hele waarheid te vertellen
Dokter
Mag ik uw man ook spreken voordat u nu zo-
Laura
Nee
U moet eerst naar mij luisteren
Ik maak me erg ongerust over hem
En niet voor het eerst
Dokter
Het gaat dus over hem?
Laura
Ja
Het is een lieve man
Maar hij is niet goed
Begrijpt u
Mijn man is niet goed
Helemaal niet goed
Het zit in zijn hoofd
Zo
Nu weet u het
Dokter
Uw man?
Ik heb juist de indruk van een helder en scherp
Intellect bij uw man
Laura
Dat zou een hele opluchting zijn
Als wij allemaal
Zij hele familie
Zijn vrouw en zijn kind-
Dat is onze dochter
Berthe-
(roept Berthe)
Dit is onze dochter
Dank je wel
Schat
-ons vergist zouden hebben
Dokter
Wat?
O ja-
Het is natuurlijk ook mogelijk dat zijn geest
op andere terreinen gestoord is
Dat kan
Jawel-
Wat?
Laura
Ja
Dat zeg ik
Dat is waar wij bang voor zijn
Ziet u-
Hij heeft de meest bizarre ideeën
Af en toe heeft hij daar het volste recht toe-
Maar voor ons gezinsleven
Dokter
Zijn ze funest
Wat hij wil zal en moet gebeuren
Hij moet en zal altijd zijn wil doordrijven
Zo heeft hij een onbedwingbare drift om van alles te kopen
Dokter
Wat koopt hij dan zoal?
Laura
Boeken
Hele kisten vol
Boeken die hij niet leest
Dokter
Dat heeft toch niets te betekenen
Laura
U gelooft me niet?
Dokter
Dat zeg ik niet
Ik zeg: dat heeft toch niets te betekenen
Laura
U gelooft me niet
Wat heb ik aan u
U gelooft me niet
Dokter
Terwijl ik u inwijd in de geheimen van ons gezin
Gelooft u mij niet
Dokter
Mevrouw
Uw vertrouwen stel ik op prijs
Als mens
Als arts
Heb ik bewijzen nodig
Voor ik kan oordelen
Geeft uw man blijk van snel wisselende humeuren?
Van een zekere onwil?
Laura
En of
Wij zijn nu twintig jaar getrouwd
Hij heeft nog nooit
Nooit een besluit genomen
Zonder daar weer op terug te komen
Dokter
Is hij halsstarrig?
Laura
Hij zal en moet zijn zin doordrijven
Maar als hij zijn zin heeft gekregen
Verliest hij iedere belangstelling
En vraagt mij een besluit te nemen
Dokter
Ik kan er niet zo over oordelen
Dat vereist absoluut nadere observatie
Laura
En wat het mij gekost heeft
Al die jaren
Om tegemoet te komen aan al die ellendige wensen
Al die jaren
Wat een ellende
Als u eens wist wat voor leven ik heb gehad
Ik
Hier
Met hem
Als u dat wist
Dokter
God weet het
Ik weet het
En nu weet U het ook
Wat wij allang weten
Wat ons bezig houdt
Dokter
Wat?
Pastoor
Er kan gegeten worden-
Dokter
Mevrouw
Ik heb met u te doen
Laura
Wat?
Dokter
Ik heb met u te doen
Het lijkt me vreselijk voor u
Laura
Ja
Dokter
Voor hem ook
Vreselijk
Laura
Wat?
Dokter
Voor hem
Laura
O
En?
Dokter
Laten we zeggen-
Greet
Er kan gegeten worden
Laura
Vermijden zijn achterdocht te wekken?
Dokter
Bijvoorbeeld
Laura
Ja, ik begrijp het al
Een zieke kun je alles wijsmaken
Dokter
Dat heb ik niet gezegd
Laura
Wat?
Dokter
Laat maar-
Straks-
Er kan gegeten worden-
Dokter
U houdt van boeken
Nietwaar
U leest veel
Heb ik gezien
Al met al
Een respectabele verzameling
Zo
Geen romans voor het slapen gaan
Nee
Een behoorlijke bibliotheek
Hans
Interesseert het u
Dokter
Zeker
Hans
Loop in dat geval dan maar even mee-
Er staat voor u weinig tussen
Het is allemaal vakliteratuur
Grafieken
Tabellen
Bladmuziek
Droge kost voor buitenstaanders
Maar pure pornografie voor intimi
Dokter
U bent wetenschapper
Hans
In mijn vrije tijd
Die ik niet heb
Maar ik ben inderdaad iets op het spoor-
Ik krijg alleen mijn stuk niet af
Omdat ze mij geen boeken meer sturen
Ze leveren mij geen boeken meer
God weet waarom
Dokter
-een doodgewone slordigheid
neem ik aan
Hans
Ik word er stapelkrankzinnig van
Ik ben er zo langzamerhand
Van overtuigd
Dat alle boekhandelaren
Samenspannen
Tegen mij
Werkelijk waar
Dokter
U zou dat niet zo hoog moeten opnemen
Laura
Ja
Laat maar horen
-Freule Julie
Dat ben jij
He?
Dat ben jij?
Toch?
Berthe
Ja
Ik begin boven aan de bladzijde:
‘Denkt u niet dat ik tegen bloed kan
Denkt u dat ik zwak ben’
Denkt u niet dat ik tegen bloed kan?
Denkt u dat ik zwak ben?
O
Ik zou je bloed willen zien
Je hersens-
Laura
Luistert terwijl haar blik op het hakblok en de bijl gericht blijft
Berthe
-ik weet het wel
Laura
Moet ik je overhoren of niet?
Moet je niet luisteren en iets met die blik doen-
Berthe
Nee
Laura
Oké
Berthe
Ik zou je bloed willen zien
Je hersens op dit hakblok
en ik zou alle mannen in net zo’n plas willen zien-
Laura
Rondzwemmen
Berthe
Ma
-en ik zou alle mannen in net zo’n plas willen zien-
Rondzwemmen
Als die daar
Ik denk dat ik uit jou schedel zou kunnen drinken
Mijn voeten in jouw borstkas zou kunnen baden
Je hart kunnen bakken
En opeten
(tegen Hans)
Ga’s weg
Hans
Wat?
Berthe
Weg
Ik denk dat ik uit jou schedel zou kunnen drinken
Mijn voeten in jouw borstkas zou kunnen baden
Je hart kunnen bakken
En opeten
Jij denkt dat ik zwak ben?
Jij denkt dat ik van je houd?
Omdat mijn eicellen naar jouw zaad hunkerden-
Hans
Van wie is die vertaling
Berthe
Weet ik niet
Ik ben het titelblad kwijt
Hans
Hm
Berthe
Jij denkt dat ik jouw nageslacht
Onder mijn hart zou willen dragen
En met mijn bloed zou willen voeden-
Kut-
Help eens even-
Laura
Jouw kinderen-
Berthe
Jouw kinderen-
-Jij denkt dat ik jouw nageslacht
Onder mijn hart zou willen dragen
En met mijn bloed zou willen voeden-
Jouw kinderen zou willen baren
En jouw naam zou willen dragen
Hoe heet je eigenlijk?
Ik heb je nooit bij je achternaam horen noemen
Je hebt er misschien helemaal geen
Ik zou mevrouw Hekkesluiter worden
Of mevrouw Vuilnisbelt-
Hans
Hekkensluiter
Berthe
Pa
-een hond ben je
Je draagt mijn halsband
Een knecht ben je
Met mijn wapen op je knopen
Ik jou delen met mijn keukenmeid-
Rivaliseren met mijn kamermeid-
Ooo
Jij denkt dat ik laf ben en wil vluchten
Nee- ik blijf
En laat het onweer dan maar losbarsten
Laura
Moet dat niet wat stelliger
Berthe
Wat
Laura
Dat heb je er zelf bijgeschreven
Stellig
Staat er
Moet je dat dan niet doen?
Berthe
Nee
Dat zijn oude-
Dat hoeft niet
Het gaat alleen om de tekst
De rest zoek ik zelf wel uit
Laura
Oké
-En laat het onweer dan maar losbarsten-
Berthe
-Ooo
Jij denkt dat ik laf ben en wil vluchten
Nee- ik blijf
En laat het onweer dan maar losbarsten
Mijn vader komt thuis
Ontdekt dat zijn secretaire is opengebroken-
Dat zijn geld weg is
Dan belt hij
Daar met die bel
Twee keer
Voor zijn knecht
En dan laat hij de politie komen
En vertelt alles
Alles
Ooh- wat zou het heerlijk zijn
Als hier een einde aan kwam
Als er maar een eind aan kwam
En dan krijgt hij een beroerte
en sterft-
Laura
Dan-
Berthe
Dan is het afgelopen
Laura
Nee-
Berthe
Kut
Wacht even-
Niks zeggen-
-Ooo
Jij denkt dat ik laf ben en wil vluchten
Nee
Ik blijf
En laat het onweer dan maar losbarsten-
Wel waar
-Dan is het afgelopen
Met ons allemaal
Laura
Ja
Goed-
Berthe
Dan is het afgelopen
Met ons allemaal
En dan wordt het weer rustig
Rustig
Eeuwige rust-
En dan breken ze zijn wapen boven zijn kist
Ten teken dat het gravenhuis is uitgestorven
En de nakomeling van de knecht
Groeit op in het weeshuis
Verwerft zijn lauweren in de goot
En eindigt
Ja eindigt
In het gevang-
Laura
Nou-
Hartstikke goed
Hans
Ben je laat thuis?
Berthe
Nee
Hans
Kijk je uit?
Gaat ze dat ook echt doen
Met een echte vogel en zo?
Wat hier staat?
Snijdt het beestje de kop eraf
Staat er
Laura
Ik denk het
Ik weet het niet
Hans
Kijk je uit?
II.2
Dokter
Mevrouw-
Laura
Laura
Dokter
Jawel-
Hij lijkt me redelijk
Bij zijn hoofd
Uw man
Vrij normaal eigenlijk
Bevlogen
Ambitieus wellicht
Maar verder wel goed
Weinig afwijkend
Redelijk in orde
Goed
Laura
Hoe weet u dat
En zo zeker
Ineens
Dokter
Ik heb zijn bibliotheek gezien
Laura
Ah
Dokter
Nu ik die gezien heb
Is hij in mijn ogen niet alleen bevrijd
Van de verdenking gestoord te zijn
Maar blijkt hij zelfs-
Laura
Dat heb ik nooit gezegd
Dokter
Ik heb dat opgeschreven-
Aantekeningen gemaakt
Van ons gesprek-
Laura
Ik heb dat nooit gezegd
Dokter
Hoedanook
We kunnen niet voorzichtig genoeg zijn
Bij zulke beschuldigingen
En dergelijke
Waar wilt u heen
Waar is het u uiteindelijk om te doen-
Scheiden?
Laura
Nee
Dokter
Ja-
Neemt u mij niet kwalijk-
Beseft u waar we het over hebben
Mocht uw man inderdaad
Ontoerekeningvatbaar zijn-
Overziet u de gevolgen
Waar dat toe kan leiden
Verstaat u mij
Dan wordt hij een patiënt
Begrijpt u
Opgenomen wellicht
Voor een zekere tijd
Onder curatele gesteld-
Al die dingen meer
Laura
Curatele?
Dokter
U weet waar ik het over heb?
Als die molen eenmaal
In gang wordt gezet
zullen anderen de zorg van uw man
Overnemen
Op grond van zwakte van vermogens-
Krankzinnigheid of verkwisting
Zal men hem
Zijn beheer
Zijn rechten en zijn gezag
Ontnemen-
Zijn status
Zijn leven
Als hoofd van dit gezin-
Laura
Dat wist ik niet
Dokter
En dan nog iets-
Men levert hem geen boeken meer
Hebt u wellicht
Onverstandig genoeg
Zij het met de beste bedoelingen
Ongetwijfeld
Wellicht op enigerlei wijze
Daar de hand in gehad
Laura
Ja
Dokter
Dan heeft u een probleem
Laura
O?
Dokter
Zonder opzet veroorzaakt
Ongetwijfeld
Niet door u voorzien
Maar-
Ontdekt hij uw geheime ingrijpen in zijn leven
En blijkt zijn achterdocht aldus gefundeerd
dan- mevrouw
Zal die aangroeien als een lawine
U hebt zijn wil gefrustreerd
Mocht hij daar achter komen
Zal zijn geprikkeldheid
buitengemeen ernstig
versterkt worden
Geactiveerd
Begrijpt u
U zult dat zelf
Naar ik aan mag nemen
Ook wel eens ervaren hebben
Als de wil wordt beknot
Wanneer een verlangen wordt tegengewerkt-
Hoeveel pijn dat doet
Laura
En of
Dokter
Dan weet u dus ook
Hoe uw man dat ervaren heeft
II.3
Berthe
Nu ben ik werkelijk weg
Laura
Ja
Hans
Kijk je uit
Laura
Kijk je uit
Hans
Ik ben gaan navragen
Over wat ze doet
Berthe
Ik ben gaan rondvragen
Hoe dat nu zit met haar
En dat talent dat ze heeft volgens jou
Nou-
Het is niks meer dan wat je gewoon op school kunt leren
Dat is wat ze me zeggen
He
Dat is wat ik gehoord heb
Laura
Berthe doet het heel goed
Hans
Tegen wie zegt ze dat allemaal
Die tekst
Laura
Tegen Jean-
De bediende van de graaf-
Hans
Ah-
De graaf-
Ja
Laura
De vader van Julie-
Hans
Ah-
Freule Julie-
Laura
Ja
Hans
Ah ja-
Laura
Alles is eigenaardig
Het leven
De mensen
Alles
- is smurrie die voortdrijft
Op het water
Drijft tot het zinkt
Zinkt
Ik heb een droom
Die af en toe terugkomt
Die me nu weer te binnen schiet
Ik ben op een pilaar geklommen
En weet niet hoe ik weer
Naar beneden moet komen-
Ik kijk omlaag-
Het duizelt me-
Maar ik moet naar beneden
Al heb ik de moed niet
Om eraf te springen
Ik kan me nergens aan vasthouden
En ik wil eigenlijk ook niets liever dan
Vallen
Maar ik val niet-
En toch heb ik geen rust
Voor ik weer beneden ben
Beneden-
Op de begane grond
En als ik op de grond was-
Zou ik in de aarde-
Hans
Ja
Laura
Nee
Zegt Jean dan
-iets met nee
Berthe heeft het tekstboekje mee-
En dan een heel verhaal-
Dat hij juist droomt van omhoog-
Omhoog
Jean-
Dat hij klimt en klimt
Langs een stam
Maar die is te dik
En te glad
Zo’n verhaal-
Een droom-
Hans
Okee-
Laura
En niet alleen omdat hij op weg is
Naar omhoog
Is hij de meerdere van de freule
Maar ook omdat hij een man is
Geslachtelijk is hij de aristocraat
Door zijn mannelijke kracht
Zijn fijner ontwikkelde zintuigen
-en omdat hij in staat is initiatief te nemen
Hans
En zijn zwakheden-
Hoe zat het daar ook al weer mee?
Laura
Ja-
Die wil jij natuurlijk weer weten-
Hans
Als je ze weet-
Het hoeft niet-
Laura
Ach het is zo’n mooi stuk-
En Berthe doet het goed
Echt
Heel goed-
Hans
Het is dat ze die tekst moet leren
Maar om dat liefdesdrama te spelen
Hoeft ze natuurlijk alleen maar naar ons te kijken
Laura
Het is geen liefdesdrama
Freule Julie
Hoe kom je daar bij
Hans
Ik kan me toch een uitvoering herinneren
In het Stadsteatern
Met hoe heet ie
Liljeholm?
Laura
Ach
Die kon er niets van
Die freule Julie hing om zijn nek de hele tijd
Om hem zijn teksten in te fluisteren
Dat kon helemaal niet
Maar ze moest wel
Omdat ie zijn tekst niet wist
Een verschrikkelijke vent
Zo monomaan-
Hans
Liljeholm?
Laura
Julie verzint haar liefde-
Als bescherming-
Of als verontschuldiging
En Jean vermoedt alleen-
Meer kan hij niet-
Als knecht-
Het is met hun liefde als met de hyacint
Die moet in het donker wortel schieten
Om een sterke bloem te krijgen
In dit geval ontluikt hij
Bloeit hij-
En schiet meteen zaad
Daarom sterft de plant zo snel
Hans
En dat weet jij
Laura
Ja-
Dat soort dingen weet ik gewoon
Hans
Van wie
Laura
Van Ekman
Hans
Wie was dat ook alweer
Laura
Ole Ekman
Hans
Wat deed die dan
Ook alweer
Laura
Regisseren
Hans
Ah ja
Laura
Het is een mooi stuk
En een moeilijke rol
Maar Berthe doet het heel goed
Al die lagen-
Ze doet het heel goed
Freule Julie
Wat ze allemaal niet moet spelen-
Haar moeders instincten
De verkeerde opvoeding door haar vader
Haar eigen karakter-
En wat de suggesties van haar verloofde
Losmaken in haar geest-
En dat tijdens de feeststemming
Van de midzomernacht
De afwezigheid van de vader
Haar omgang met dieren
De krachtige
Afrodisische werking van de bloemen-
Pastoor
En ze is ongesteld
Toch?
Freule Julie
Kan ik mij herinneren
Hans
Maandstond
Werd er gezegd
Kan ik mij herinneren
Pastoor
Maandstond
Dat werd gezegd
Ja-
Laura
En het toeval
Tenslotte
Wat het tweetal samenbrengt
In een afgelegen vertrek-
En haar confronteert met de handtastelijkheden
Van de opgewonden man
Jean-
Ze doet dat heel goed
Hans
Met wie doet ze dat
Overigens
Wie is haar tegenspeler
Laura
Oskar
Weet je toch
Had ik al gezegd
Hans
En dat is dus die lul de behanger
Met zijn sjaal en zijn manieren
Albert
Die is hier van de zomer een cursus komen geven
Het is zo’n glimpieper met een sjaal om
Die is gewoon smoorverliefd op Berthe
Maar hij heeft er zogenaamd verstand van
En beweert dat ze een kolossaal talent heeft
Kolossaal
Geweldig
Klaar
Wat Laura betreft:
Einde discussie
Pastoor
Die jongen-
Ja
Die ken ik
Hans
He?
Pastoor
Het schijnt dat hij ook iets met Emma heeft
Hans
Met Emma?
Pastoor
Met Emma uit het dorp
Van de bakker
Van de slager
Ik zeg tegen hem
Tegen die sjaal-
Die Oskar dus
Ik zeg: pas op he
Hans
1 zomercursus komt zo’n jongen geven –
En gelijk: bingo
Pastoor
Ik zeg: we hebben het nu over jou
Ik ken die verhalen
Die hoor ik
Over jou
Dat je het niet zo nauw neemt-
Maar ze is wel zwanger
He
Hans
Wat
Pastoor
Ja-
Ze krijgt een kind van hem
Laura
Greet
Waar blijft mijn thee?
Pastoor
Die Emma
Van die Oskar dus-
Jazeker
Ik zeg tegen hem
Je laat dat meisje toch niet met dat kind zitten
Niemand die je dwingt om met haar te trouwen
Maar voor dat kind zul je moeten zorgen-
Hans
Ja
Pastoor
Maar het is wel jammer natuurlijk-
Voor dat meisje
Het is ook jammer voor die jongen
-stel dat hij echt de vader niet is
Zoals hij beweert
Dan heeft zij die jongen mooi te pakken natuurlijk-
Dat hij zijn leven moet opgeven
Voor een kind van een ander
Dat is niet leuk
Hans
Nee
Dat is niet leuk
Nee
Het zal wat
Wat zou ik in dit geval verdomme graag
Op de stoel van de rechter willen zitten
Laura
Het is een goeie jongen
Hans
Tuurlijk
Het is dat jij het met hem ziet zitten
Maar het is mijn dochter waar hij mee vrijt
Onder mijn dak
Dat weet je?
Laura
Ja dat weet ik
Hans
Oké
Het is maar dat je het weet-
Ik zie alles
Al komen er honderd schoonzonen
Het is mijn vlees en bloed waar hij aan zit
Ik ben haar vader namelijk
Nou ja-
Ik heb hier gewoon niks te zeggen
Albert
Laura vindt het goed
Dus is het goed
Dat die jongen ondertussen her en der
Als Jean de toneelspeler zo wat kinderen verwekt
Prima
Laat mij zijn rechter zijn-
Ik had zijn vonnis al geveld
Pastoor
De wet geeft anders geen uitsluitsel
Over wie de vader is van dat kind
Van hoe heet ze-
Emma-
Hans
Dat is in dit geval toch duidelijk?
Laura
Er zijn ook verstandige mensen
Die beweren dat je dat nooit kunt weten
Hans
Je weet het toch
Je ziet het
(naar Pastoor)
Vind jij dat Berthe op mij lijkt-
Pastoor
Toen ze klein was meer dan nu
Hans
Ja-
Pastoor
Hoedanook-
Binnen het huwelijk is er natuurlijk geen twijfel mogelijk
Over het vaderschap
Laura
O nee?
Hans
Ik mag hopen van niet
Laura
Maar als de vrouw haar man ontrouw is geweest?
Pastoor
Daar is in dit geval toch geen sprake van
Laura-
Greet
Mag ik er bij komen zitten
Hans
Nee
Greet
Ik hoor zulke rare dingen
Hans
Wie was de vader van jouw kind?
Greet
Ja-
Hans
Wie
Greet
Sören
Hans
Wie?
Greet
Sören Johansson
Hans
En dat weet je zeker
Greet
Ja
Hans
Hoe weet je dat zo zeker
Greet
Omdat hij de enige was
Hans
En wist hij dat ook zeker?
Dat hij de enige was
Of dacht hij dat maar
Greet
Nee
Hans
Wat nee
Greet
Hij was de enige
Hans
Heeft hij je kind erkend
Greet
Hij moest wel
Pastoor
Vreselijk
Laura
Maar hij wist het niet zeker
Greet
Hij was de vader
Dat wist ik zeker
Laura
Maar hij niet –
Sören
Dat kun je nooit zeker weten
Als man
Of je de enige bent
Greet
Maar hij was de enige
Laura
Ja- maar zeker weten deed hij dat niet
Dat is nou het verschil
Snap je
Hans
Nee
Laura
Snap je dat niet
Hans
Nee
Laura
Jij weet toch ook helemaal niet zeker
Of jij Berthe’s vader bent
Greet
Oj oj oj oj oj-
Hans
O nee?
Laura
Nee
Wat niemand kan weten
Kun jij toch ook niet weten
Greet
Oj oj oj oj oj-
Hans
Is dit een grap?
Laura
Nee
Hans
Wat is dit?
Laura
Stel nou dat ik met een ander heb gevreeën
In die tijd
Hoe weet jij dan dat jij de vader bent
Hoe zou jij dat kunnen weten
Dat weet je niet
Hans
Ik acht jou tot veel in staat
Maar daartoe-
Nee
En al helemaal niet om dat recht in mijn gezicht te zeggen
Dat durf je niet
Als het al waar zou zijn
Laura
Stel dat ik er alles voor over zou hebben-
Een scheiding
Een schandaal
Alles
Als ik daardoor de macht over mijn eigen kind
Kan behouden
En dat ik wel degelijk de waarheid spreek
Als ik zeg: ze is van mij en niet van jou
Pastoor
Hou toch op
Laura
Dan was het afgelopen met je
Met je macht
En je vertoon
En je gedoe
Hans
Ga jij met verhalen en bewijzen komen
Dat ik Berthe’s vader niet ben
Ga jij dat doen?
Laura
Dat is niet zo moeilijk
Zou je dat willen
Pastoor
Hou toch op-
Laura
Wat moet ik daar voor doen
De naam van de echte vader noemen
Tijd en plaats aangeven-
Wanneer werd ze geboren-
Terugrekenen
Pastoor
Ophouden
Laura
Wat?
Okee-
Ik hou op
Dan houden we nu op
Maar denk goed na
voor jij hier de beslissingen neemt
Je weet het nu
Uitkijken
Geen domme dingen zeggen
Maak jezelf niet belachelijk
Pastoor
Buitengewoon triest allemaal
Hans
Ik word belachelijk?
Niet jij?
Laura
Nee
Zo verstandig
Zit alles nou eenmaal in elkaar
Hans
Dus?
Laura
Waarom dan slag leveren met iemand
Waarvan je niet kunt winnen
Hans
De superieure vijand
Laura
Ja
Ik zou er maar niet aan beginnen
Als ik jou was
Weet je-
Het lijkt vreemd
Maar ik heb nooit naar een man kunnen kijken
Zonder het gevoel
Zijn meerdere te zijn
Nooit
Hans
Je zult je meerdere leren kennen
En wel vanaf nu
En wel zo
Dat je het niet licht
Vergeten zult-
Laat die slede inspannen
Ik verwacht een sneeuwstorm vanavond
Een blizzard
Greet
Here Jezus
Sta me bij
Wat gebeurt er allemaal
Pastoor
Ja
Het schijnt bar koud te worden
Vanavond
II.4
Dokter
Na wat ik hier tot nu toe gehoord
gezien en meegemaakt heb
Moet ik u toch 1 ding vragen-
Vermijdt het ter sprake brengen
Van dingen die een diepe indruk kunnen maken
op uw man-
Want stel dat hij inderdaad ziek is
Inderdaad
Zeg ik-
Dan kan elke opmerking van u-
In het voorbijgaan gemaakt-
Ik wil zeggen:
Terloops
Of onbewust
Of wel degelijk op zijn persoon gericht
Met de bedoeling hem te prikkelen
Of te raken wellicht-
Ik bedoel alle opmerkingen dus
Die zijn labiele geest activeren
Die zullen zich in een verwekelijkt brein
Razendsnel kunnen ontwikkelen tot monomanieën
Verstaat u
Idees fixes
Wil ik zeggen
Begrijpt u
Ik kan u alleen helpen
Als u mij volledig vertrouwt
Doet u dat?
Ik vraag een grenzeloos vertrouwen
Anders kan ik u niet helpen
Wat is er gebeurd
Ik moet echt alles weten
Laura
Hij kwam met de meest bizarre ideeën
Kunt u zich voorstellen dat hij niet
de vader is van zijn kind
Dat hij zich dat voorstelt
Dat hij zich dat in zijn hoofd haalt?
Dokter
Hoe komt hij daarbij?
Laura
Ik heb geen flauw idee
Dokter
Hier moet iets gedaan worden
Laura
Zes jaar geleden
Hebben we hetzelfde meegemaakt
Letterlijk
Dokter Norling was hier-
Uw voorganger
Hans zei tegen hem-
Ik was er bij-
Hij zegt:
Ik word gek volgens mij
Ik ben mijn verstand aan het verliezen
Ik zat er bij
Dokter
Is daar verder nog iets mee gedaan-
Laura
Ach
Niks
Hij liet het hem opschrijven
De dokter
Schrijf het op
Wat je dwars zit
Wat je denkt
Dat is alles wat hij zei-
Nooit meer wat van gehoord
Niets mee gedaan
Dokter
Jawel-
Een geschiedenis met diepe wortels
Ja
Maar het gezin is heilig
Of hoe zal ik dat zeggen-
Mij ontbreekt een dossier
Ik zou overal opnieuw naar moeten vragen
Nee
Ik zal mij beperken tot dat wat ik waarneem
Zo
Wat gebeurd is kan niet ongedaan worden gemaakt
Al was het beter geweest
Wanneer er eerder was ingegrepen
Maar goed-
Nu het zover is-
Waar is hij nu
Denkt u?
Laura
Ik weet het niet
Dokter
Wilt u dat ik hier blijf?
Ik bedoel: hier
Tot hij terug komt?
Om elke verdenking te vermijden
Zal ik zeggen dat ik kwam voor eh-
Pastoor
Mij?
Nee
Dokter
Uw hulp-
Laura
Greet
Dokter
Dat zij zich niet goed voelde
Laura
Dat is beter ja
Dokter
Ik kan beter niet hier blijven-
Misschien dat ik zolang
Even daar-
Opzij-
Dat lijkt me minder opzettelijk
Laura
Ja natuurlijk
Laat me niet alleen nu
Dokter
Hier-
Daar ga ik-
Hier-
Laura
Zou het niet beter zijn als u hem ronduit vertelt wat u denkt
Dokter
In situaties als deze is het beter af te wachten
Tot de patiënt in kwestie daar zelf
Aanleiding toe geeft-
Iemand komt de spreekkamer binnen
Met een buil
Op zijn hoofd
Hij gaat zitten
En klaagt over verstoppingen
Dan is het zaak niet gelijk
Over die buil te beginnen
Dat hangt er helemaal vanaf
welke draai het gesprek neemt
En dan nog
Alleen in uitzonderlijke gevallen
Laura
Ik roep Greet
Die kan dan hier
Op hem wachten
Dat doet ze vaker
Als hij laat thuiskomt
‘s nachts
Ze is de enige die nog een beetje macht
Over hem heeft
II.5
Hans
Zo
En?
Hoe is het met Greet?
Dokter
Haar voet verzwikt
Niets ernstigs
Hans
Is het waar dat je gestreepte veulens krijgt
als je een zebra kruist met een merrie
Dokter
Jawel
Hans
Is het waar dat de volgende veulens ook gestreept zijn als
Je doorfokt met een hengst?
Dokter
Jawel
Hans
Dus onder bepaalde voorwaarden kan een hengst
De verwekker zijn van een gestreept veulen
Dokter
Jawel
Hans
De gelijkenis van het nageslacht met de vader bewijst dus niets
Dokter
Uh
Hans
Het vaderschap kan zo niet bewezen worden
Dokter
Zo niet nee
Hans
Mijn vrouw
heeft een romantische opvoeding gehad
Waarschijnlijk past ze zich daarom
zo moeilijk aan
Maar ze heeft wel gelijk-
Heeft u ooit twijfels gehad
Aanvechtingen
Achterdocht
Dokter
Ten aanzien van wat
Van wie
Hans
Of uw kinderen wel uw kinderen waren
Dokter
Nee
Zoals Goethe zei
-als ik me niet vergis-
Je hebt ze in goed vertrouwen te accepteren
Hans
Wie?
Dokter
Kinderen
Hans
Of vrouwen?
Dokter
Ja
Je hebt natuurlijk twee soorten vrouwen
Hans
O ja?
Is dat zo?
Ik ken maar 1 soort
(tegen Greet)
Ga’s weg
Greet
Wat?
Hans
Weg
Weg
Weg
(tegen de dokter)
Bent u wel eens vreemd gegaan
Dokter
Wat
Hans
Vreemd gegaan
Een buitenechtelijke relatie gehad
Ik bedoel niet: naar de hoeren
Vreemd gaan
Een relatie erbij hebben
Een vriendin
Dokter
Nee
Hans
O
Ik wel
Dokter
Here jezus help me de brug over
Ik weet niet of dit nu-
Hans
Blijf
Ik ben aan het praten
Niet weggaan
Dokter
Dat was ik ook niet van plan
Ik ga niet weg
Ik keek alleen even-
Hans
Hoe zie ik eruit
Eerlijk?
Oprecht?
Dokter
Dat weet ik niet
Hans
Een meisje
Een jaar of tien jonger dan ik
En eenzamer dan ik ooit geweest ben
Ze kwam tegenover me zitten
Ik keek haar in de ogen
En patat
Nog dezelfde avond
Had ik haar getroost
En zij mij genezen
En dat zijn we blijven doen
Bij mekaar
Zo
Hier en daar
Dokter
Hm
Weet-
Hans
Een langdurige geschiedenis
Al met al
Een tamelijk slepende kwestie
Of hoe noem je zoiets-
Dokter
Wat u zegt-
Een buitenechtelijke relatie
Hans
Toen werd ze zwanger
Dokter
Ah-
Hans
Maar niet van mij
Dokter
Hoe wist u dat
Hans
Een: omdat ze dat zei
Of liever: toegaf toen ik het haar vroeg
En twee: omdat haar kind absoluut niet op mij leek
In de verste verte niet
Dokter
Maar dat zegt dus niet zoveel
Hans
Jawel
Dat zegt genoeg
Ik dacht iets met haar te hebben
Maar zij ging vreemd
Dokter
Maar wat-
Hans
De moraal van dit verhaal:
Geloof ze niet
In elk geval niet teveel
Dokter
Maar ook niet te weinig
Hans
Nee
Laten we elkaar toevertrouwen
De mannen
Dat we ze vooral moeten geloven
De vrouwen
Maar dan wel voor de helft
Dokter
Maar-
Luister eens-
Hoe-
Of nee-
Ik bedoel-
Is het zo dat-
Hans
Vertrouw ze niet
Geloof ze niet
Want dat is wat zo gevaarlijk is-
Dat ze zich volstrekt niet bewust zijn van hun-
Hun instinctieve-
Slechtheid
Hun on- on- on-
Echtheid
Hun slecht-
Slechtheid
Slecht
Dokter
Uw ideeën hebben iets
Ziekelijks
U zou daar toch wat voorzichtiger
Mee moeten kunnen omspringen
Hans
Dat neemt u terug
Dat woord
Ziekelijk
Neem dat terug
Onmiddellijk
Dokter
Nou nee-
Ik-
Hans
U mag dat woord niet gebruiken
Dat zou u moeten weten
Ziekelijk
Kijk naar uzelf
Hoe u er uit ziet
Ziekelijk
Dokter
Pardon-
Ik-
Hans
Ik leg hier verdomme mijn pik op het hakblok
En u noemt dat ziekelijk
Ik weet waarom u hier bent
Om mij in de gaten te houden
Als ik een vrouw was
Zou ik het recht hebben ziekelijk te doen
Om mij te beklagen
Zoals ze dat zo slim noemen
En ik zou u zelfs mijn hele diagnose kunnen geven
Nog meer
Mijn hele ziekelijke geschiedenis
Maar helaas-
Ik ben geen vrouw
Het enige wat ik kan doen
Is mijn armen kruisen
Als de Romeinen
Mijn adem inhouden
Tot ik de geest heb gegeven
Ik dank u
Goedenavond
Dokter
Nee
Luister
Het is beslist uw eer niet te na
Mij alles te vertellen
Als u werkelijk ziek bent
Maar ik heb ook te luisteren
Naar wat de tegenpartij te zeggen heeft
Hans
Mijn vrouw heeft u toch op de hoogte gebracht
U weet hoe de zaken er voorstaan
U hebt toch zeker meer dan genoeg
Aan wat zij u verteld heeft
Neem ik aan
Dokter
Jawel-
Nee
Nee zeg ik u
Als u ziek bent
Als u zich niet lekker voelt: zeg het dan
Hans
Voor verdere informatie over mijn toestand
Verwijs ik u graag naar mijn vrouw
Goedenavond
Dokter
Wacht nou-
Rustig
Hans
Ik ben rustig
Volmaakt rustig
Hoort u wel?
Een en al rustig
U kunt dus gerustig naar uw kamer gaan
Ik dank u
Dokter
Weet u
Ik wil met deze hele geschiedenis
Niets meer te maken hebben
Ik wil niets meer horen
En ik wil niets meer weten
Niets
Hans
Hoe spijtig
Hoe vijandig zijn wij
In het vervolg
Voortaan?
Dokter
Niet
Geenszins
Verre daarvan
Maar vrienden zullen we nooit worden
Hans
Die indruk heb ik zelf ook
Dokter
Goedenavond
Hans
Goedenavond
II.6
Hans
Kom maar hoor
Heb je ons staan afluisteren?
Laura
Waar ben je geweest
Hans
Ik ben niet weggeweest
Laura
O
Hans
Zal ik voor je koken
Laura
Waarom wil je dat
Hans
Zal ik iets maken
Wat hebben we in huis
Laura
Ik heb al gegeten
Hans
Laten we samen eten
Laura
We hebben allemaal al gegeten
Weet je hoe laat het is
Hans
Ik ga koken
Laura
Ik eet niet
Ik heb al gegeten
Hans
Dan eet je nog eens
Dan eet je gewoon weer
Laura
Als er iets is
Kun je het ook gewoon zeggen
Hans
Wat heb je gedaan
Laura
Laura
Niks
Ik heb niks gedaan
En als ik wat heb gedaan
Dan heb ik dat gedaan met de beste bedoelingen
Hans
Vanzelf
Je hebt een fraai beeld van me
Ik zal je wat zeggen
Er mankeert niets aan mij
En dat weet jij ook
Al zal dat niet lang meer duren
Voor die tandwielen doorschieten
En het hele zaakje doldraait
Dankzij jou
Ik zal geen beroep doen op je gevoel
Want dat heb je niet
Maar wel op je eigenbelang
Die gekte waar jij op zit te wachten
Komt steeds dichterbij
Laura
Alweer?
Hans
Heb jij er belang bij
Dat ik gezond blijf of niet?
Als ik ziek word
Officieel gek
Met stempels en handtekeningen
En al
Raak ik mijn baan kwijt
En dan staan jullie daar
Ga ik dood
Wordt mijn levensverzekering uitbetaald-
Ja
Maar zou ik mezelf van kant maken
Krijgen jullie niets
Jij hebt er alle belang bij
Dat ik gezond
En in leven blijf
Laura
Je van kant maken-
Dat doe je niet
Hans
Hoe weet je dat zo zeker
Laura
Je capituleert dus
Hans
Nee
Ik stel voor dat we vrede sluiten
Laura
Onder welke voorwaarden?
Hans
Dat je mij mijn verstand laat
Laura
Daar ben je zelf bij
Wat moet ik daar aan doen
Hans
Mij vertellen hoe het zit
Laura
Wat
Hans
Wie de vader is van Berthe
Laura
Wie de vader is?
Hans
Ja
Laura
Jij zoekt gewoon iets
Om mij te beschuldigen
Om mij aan de kant te kunnen zetten
Hans
Denk jij dat ik voor een kind zou kunnen zorgen
Als ik wist dat het niet van mij was
Laura
Nee dat denk ik niet
Hans
Als Berthe niet van mij is
Wil ik niets over haar te zeggen hebben
Dat is wat jij wilt
De macht over je kind
En over mij
Of wil je misschien nog meer?
Iets anders
Laura
De macht
Ja-
Waar gaat deze hele strijd anders over
Dan over macht
Hans
Neem mij dat af
En ik stop met leven
Laura
Waarom zijn we niet eerder uit elkaar gegaan?
Hans
Wie is de vader?
Laura
Jij
Hans
Nee dat ben ik niet
Hier ligt een misdaad begraven
En die begint nu te stinken
Ik heb me rot gewerkt
Twintig jaar lang
Heb ik lopen zwoegen en doen
Als een slaaf
Voor jou en je kind
Voor je moeder
Je personeel
Mijn toekomst
Mijn carrière
Alles heb ik opgeofferd
Gemarteld ben ik
Afgeranseld
Twintig jaar lang
Heb ik geen oog dichtgedaan
Van de zorgen om jullie
Tot ik geen haar op mijn hoofd
Meer over had
Heb ik alles gedaan
Alles
Zodat jij onbezorgd kon leven
He
Van je leven kon genieten
Zodat jij je leven nog eens kon overdoen
Via je kind
Als je oud geworden bent
Heb je me ooit horen klagen
Ik heb nooit geklaagd
Ik heb het allemaal verdragen
Omdat ik dacht dat ik de vader was
Ik heb er twintig jaar dwangarbeid opzitten
Terwijl ik volkomen onschuldig ben
Hoe kun je me die teruggeven
Twintig jaar beulen en slaaf zijn
Wat krijg ik daar voor terug
Laura
Je bent volkomen krankzinnig
Nu
Hans
Dat is wat je hoopt
Ik zag wat je allemaal deed om het verborgen te houden
Ik had medelijden met je
Omdat ik je verdriet niet kon thuisbrengen
Ik heb meer dan eens je geweten gesust
In de veronderstelling dat je last had van waanideeën
Hoe vaak heb ik je niet horen schreeuwen in je slaap
Ik wilde dat niet horen
Ik wilde daar allemaal niet naar luisteren
Laatst nog-
De nacht voor Berthe’s verjaardag
Twee drie uur ’s nachts-
Ik zat hier te lezen
En je schreeuwde alsof iemand probeerde je te wurgen
Laura
En jij bonkte op de muur
Zoals buren dat doen
Die niet met elkaar willen praten
Hans
Omdat ik het niet wilde horen
Ik heb al veel langer verdenkingen gehad
Maar ik durfde ze niet bevestigd te krijgen
Dat is wat ik allemaal heb doorstaan
Wat wil jij nu voor mij doen?
Laura
Wat kan ik doen?
Ik zweer bij God
En alles wat me heilig is
Dat jij haar vader bent
Hans
Ik vraag het je
Bij de herinnering aan alles wat we samen hebben meegemaakt
Vertel het me
Pastoor
Zie je niet hoe hulpeloos hij is
Laura
Hoe hij zich beklaagt bij je
Als een kind bij zijn moeder
Hoor je dat niet
Hij vraagt om medelijden
Macht?
Waar is zijn macht?
Hij heeft geen macht
Hij vraagt het je niet alleen
Hij smeekt het je
Spaar zijn leven
Laura
Je huilt
Man
Pastoor
Ja
Heeft een man soms geen ogen?
Heeft een man geen handen-
Ledematen-
Zintuigen-
Gevoelens-
Hartstochten?
En leeft hij niet van hetzelfde voedsel?
Wordt hij niet verwarmd door dezelfde zomer?
En verkild door dezelfde winter- als een vrouw?
Als de vrouw steekt- bloedt de man dan niet?
Als zij ons vergiftigen- sterven wij dan niet?
Waarom zou een man niet mogen huilen?
Omdat dat onmannelijk is
Waarom is dat onmannelijk?
Laura
Huil maar
Mijn kind
Dan komt je moeder weer bij je
Weet je dat nog
Dat ik bijna een tweede moeder voor je was
Toen we elkaar leerden kennen
Dat grote lijf van je had geen zenuwen
Je was net een soort reuze-baby
Die te vroeg geboren was
Pastoor
Of niet gewenst-
Dat was ook zo-
Dat heeft hij me zelf verteld
Zijn vader en moeder wilden hem niet
Daarom werd hij zonder wil geboren
Daarom had hij het gevoel dat hij pas compleet werd
Toen hij jou leerde kennen
Daarom mocht jij aanvankelijk altijd alles beslissen
Buiten niet
He
Voor de buitenwereld was hij de creator
die iedereen commandeerde
Maar bij jou was hij het
Die gehoorzaamde-
En terwijl hij groeide
Bleef hij naar je opkijken
Als naar een hoger begaafd wezen
Werkelijk waar
Als jij aan het woord was
Luisterde hij naar je alsof hij
Je eigen domme kindje was
Echt waar
Laura
Zo was het
Toen
Daarom hield ik van hem
Alsof hij mijn kind was
Maar de moeder werd minnares
Ik schaamde me
Elke keer als we gevreeën hadden
Een soort gewetenswroeging
Het was incest
Incest
Pastoor
Elke keer als hij het gevoel had
Dat je hem verachtte
Om zijn gedrag en afhankelijkheid
Wilde hij je winnen als vrouw
Door zich als een man te gedragen
Laura
En daarin heeft hij zich dus vergist
Daarin heb je je vergist
Die moeder was je vriend
Snap je
Die vrouw je vijand
Liefde is strijd
Denk niet dat ik me ooit aan je gegeven heb
Ik gaf mij niet
Ik nam-
Wat ik wilde hebben
Ik wilde dat jij het gevoel zou hebben
Dat je de overhand had
En daar zorgde ik dus voor
Pastoor
Jij had de overhand
Altijd
Jij kon hem klaarwakker hypnotiseren
Zodat hij niets meer zag
En niets meer hoorde
Alleen nog maar gehoorzaamde
Hans
En nu haat je me
Laura
Ja
Soms
Als je een man bent
Hans
Het is net rassenhaat
Dit
He
Laura
Wat wil je met dit alles
Hans
Dit huis is niet groot genoeg voor ons allebei
Eén van ons gaat weg
De ander blijft liggen
Eén van ons gaat eraan
Dat voel ik
Laura
Wie
Hans
De zwakste
Laura
En de sterkste heeft gelijk
Hans
Altijd
Omdat hij de macht heeft
Laura
Dus ik heb gelijk
Hans
Heb jij die macht dan al?
Laura
Ik heb het recht aan mijn kant
Als ik jou onder curatele laat stellen
Morgen
Hans
Onder curatele?
Laura
Ja
En dan voed ik mijn kind verder alleen op
Zonder nog langer naar jou te hoeven luisteren
Hans
Hoe krijg je mij onder curatele
Laura
Met een verklaring van jou zelf
Die is weliswaar van een tijd geleden
Maar nog altijd actueel
Hans
Wat voor verklaring
Laura
Waarin je dokter Norling verklaart
Niet goed bij je hoofd te zijn
Dat je krankzinnig bent
In die woorden
Je eigen woorden
Je hebt je plicht gedaan
Als de helaas noodzakelijke vader
Jouw taak zit erop
Je bent niet meer nodig
Je kunt gaan
Je kunt gaan
Sinds je hebt ingezien
Dat mijn verstand even sterk is
Als mijn wil
Omdat je niet wilde blijven en je schikken
(Hans valt uit naar Laura)
II.7
Berthe
Pappa!
Hans
Huh?
Berthe
Pappa
Ben je ziek?!
Hans
Huh?
Berthe
Weet je wat je aan het doen bent
Je doet haar hartstikke zeer
Hans
En wat dan nog
Berthe
Jij bent mijn vader niet meer
Als je dat soort dingen zegt
Als je dat doet
Hans
Wat?
Wat zeg je?
Ik niet jouw vader?
Hoe weet jij dat?
Wie heeft jou dat verteld?
Wie is jouw vader?
He?
Wie dan wel?
Berthe
Ik weet het niet
Ik weet het niet meer
Jij niet
Hans
He?
O nee?
Ik niet?
Wie dan wel?
He?
Wie?
Je schijnt uitstekend op de hoogte te zijn
Dat ik dat nog moet meemaken
Mijn eigen dochter
Zegt me recht in mijn gezicht
Dat ik haar vader niet ben?
Weet je wel wat je zegt?
Berthe
Weet jij wel wat je doet?
Wat je aan het doen bent
Wat je gedaan hebt
Ben je gek geworden
Hans
Jij weet niet wat je moeder allemaal uitspookt
Jij-
Weet jij wel waar ze mee bezig is
Berthe
Ze-
Berthe
Nee
Niks
Je mag niks over mama zeggen
Hans
O ja
Nu zullen we het krijgen
Met zijn allen
Jawel
Met zijn allen tegen mij
En dat dat altijd al zo geweest is hè
Mijn hele leven lang
Ongelooflijk-
Berthe
Papa-
Hans
Stop
Dat woord mag je niet meer gebruiken
Berthe
Ik wil niet dat je dat woord
Nog 1 keer in je mond neemt
Tegen mij
Heb je dat gehoord?
Nooit meer
II.8
Pastoor
Ze kon hem een aardappel voorzetten
En wijsmaken dat het een perzik was-
En hij vrat het
Met smaak
Hij vrat het allemaal
Nu hij tot een zeker inzicht is gekomen
Voelt hij zich mislukt-
Als man
In zijn eer aangetast
Dokter
En dat wil hij ongedaan maken
Door daar iets tegenover te stellen-
Een prestatie-
Een grote daad
Een ontdekking-
Pastoor
Of een eervolle zelfmoord
Dokter
Hoe bedoelt u
Pastoor
Vroeger gingen dit soort mannen
Gewoon de oorlog in
Nu meldt hij zich hier
Thuis
Als vrijwilliger aan het front
Gaat hij een strijd aan
Die hij niet kan winnen
Zie de man
Kanonnenvlees
Dokter
Dat weet ik niet
Ik weet alleen dat hij
In zijn vrije tijd
Aan een wetenschappelijke ontdekking werkt
En daar boeken voor nodig heeft
Die zij hem wil onthouden-
Pastoor
Ja-
Hij stort zich
Bij wijze van compensatie
Op de wetenschap
En nu hij daar de vruchten van wilt plukken
Zijn hand uitsteekt
Als het ware
Hakt zij zijn hele arm eraf
Nu voelt hij zich eerloos
En zegt niet meer te kunnen leven
Want een man kan niet leven zonder eer
Dokter
De vrouw wel?
Pastoor
Ja
Want zij heeft haar kinderen
Dat heeft hij niet
Zij leefden hun leven
Als alle andere mensen
Onbewust als kinderen
Vol fantasieën
Idealen en illusies
Tot ze wakker werden-
Dat was nog niet zo erg geweest-
Maar degene die hen wekte
Was zelf een slaapwandelaar
Het was niet de haan die kraaide
Maar een kapoen-
En bleek de zon niet op te komen
Toen de kippen van hun stok kwamen
Maar de maan
Op de puinhopen
Net als in de goede oude tijd-
Het was dus niet meer dan een hazenslaap geweest
Een dutje met wilde dromen
Geen ontwaken
Dokter
U had schrijver moeten worden
Pastoor
Wie weet
III.1
Laura
Heb je ze zijn sleutels?
Greet
Waar moet dat toch naar toe?
Het is alsof ik ze gestolen heb-
Ze zaten in zijn jas-
Laura
(geeft haar een brief)
Dit moet onmiddellijk worden bezorgd
En wacht tot je een antwoord meekrijgt
Greet
Ja
Laura
Alsjeblieft
Greet
Beheers je
Alleen als we rustig blijven
Hebben we een kans
Dat we het redden
Zit de voordeur op slot
Greet
Ja-
Waar moet dat naar toe?
Laura
Heb jij alle patronen uit zijn pistolen
En geweren gehaald-
Pastoor
(tegen Greet)
Waar ga jij heen?
Greet
(kijkt op de envelop)
Naar de centrale dokters crisisdienst
Pastoor
In godsnaam
Wat gebeurt hier allemaal
Laura
Zo een nacht heb ik nog nooit
Met hem meegemaakt
Pastoor
Ik zie dat je er in elk geval heelhuids
Van af gekomen bent
Laura
Godzijdank wel ja
Als je je voorstelt
Wat er allemaal had kunnen gebeuren
Pastoor
Waar is Berthe
Laura
Op haar kamer
Ik heb haar bezworen daar te blijven
Tot het weer veilig is
Hier
Pastoor
We moeten in elk geval voorkomen
Dat er nog meer geweld wordt gebruikt
Laura
Hij is gek
Albert
Hans is knettergek
Pastoor
Waar is de dokter
Laura
Die is zijn koffer halen
Pastoor
Wat
Hij vlucht?
Te paard
Laura
Nee
Hij haalt zijn medicijnkoffer
Om te kijken of hij wat bij zich heeft
Pastoor
En jij-
Laura
Ik heb alle bankafschriften erbij gehaald
Om te kijken hoe we er voor staan
Een puinhoop is het
Hij heeft er een gigantische bende van gemaakt-
Pastoor
Ik wist het
Ik heb het gezegd
Water en vuur
Dat eindigt met een knal
Ik heb het altijd al gezegd
(ziet een doos)
En wat is dit dan
Een pop
Een doopmuts
Een rammelaar
Brieven
Een medaillon
Laura
Dat heeft ie bewaard
Blijkbaar
Pastoor
Dan moet hij toch veel
Van je gehouden hebben
Laura
Als hij dat soort dingen bewaard
Laura
Dat denk ik ook ja
Vroeger
Denk ik
Maar de tijd
Albert
De tijd verandert veel
Pastoor
En wat is dit dan-
Mijn God
Hij heeft zijn graf al gekocht
Liever het graf dan het gekkenhuis
Laura
Heb jij hier echt geen schuld aan?
Laura
Ik?
Hoe durf je?
Hoe kan het mijn schuld zijn
Als iemand zijn verstand verliest
Pastoor
Jaja-
Ik zeg niets
Aangetrouwd is maar aangewaaid
Natuurlijk
Laura
Sorry?
Pastoor
Laura
Laura
Wat?
Pastoor
Het past allemaal wonderwel in je plan
Om zelf je kind groot te brengen
Zoals jij dat wilt
Laura
Ik weet niet wat je bedoelt
Pastoor
Dat heb je goed gedaan
Meid
Ik bewonder je
En dan word ik toeziend voogd-
Laura
Dat word je niet
Dat ben je al jaren
Ik heb er ons testament
Nog eens op nagelezen
Pastoor
Is ie al dood dan?
Nou ja-
Je weet
Ik heb hem altijd al beschouwd
Als onkruid in onze akker
Laura
En dat zeg je recht
In het gezicht van zijn vrouw
Jij durft
Pastoor
Nee
Jij durft
Jij durft
Laura
Als een vos in een klem
Bijt je nog liever je been af
Dan dat je je laat vangen
Als een meester-oplichter
Zonder medeplichtigen
Zonder je eigen geweten zelfs
Kijk maar eens in de spiegel
Als je durft
Kijk dan
Kijken moet je
Dat durf je niet
Laura
Ik kijk nooit in een spiegel
Dat doe ik niet
Pastoor
Geen verraderlijke bloedvlek
Ergens?
Geen spoor van vergif?
Nee-
Een kleine
Onschuldige moord
Waar het recht niet tegen opgewassen is-
De onbewuste misdaad
Een mooie uitvinding is dat toch:
Onbewust
Ich habe es nicht-
Laura
Hou je kop!
Pastoor
Bewusst-
Laura
Je praat me te lang
En te veel
Heb je een slecht geweten?
Geef me maar aan
Als je kunt
Geef me dan aan
Pastoor
Dat kan toch niet?
Hoe zou ik dat kunnen doen?
Dat kan ik niet
Dat doe ik niet
Laura
Hou dan je kop
Je kunt het niet
Precies
Dat kun je niet
Zie je wel
En daarom
Ben ik
Onschuldig
Zorg jij goed voor hem
Dan zorg ik goed voor Berthe
Dokter
Ik ben ervan overtuigd
Dat er geweld is gebruikt
Maar de kwestie is:
Hoe vatten we dat op
Als een uitbarsting van woede
Of van waanzin
Laura
U wilt mij helpen
Dat voel ik
Pastoor
Het wordt hoedanook een schandaal
Dokter
Kopje thee?
Dominee?
Pastoor
Ik ben pastoor
Niet actief
Inmiddels
Weliswaar
In ruste
Maar toch-
Mijn opvattingen
-algemeen gerespecteerde
Opvattingen-
Dokter
Die zijn-
Laura
Weet je wat jij kunt
Met je opvattingen
Pastoor
Neen
Zeg het eens
Dokter
Kan dat niet later?
-mevrouw
Laura
Hebt u voor uzelf
Een beeld van wat nu
Het beste is voor uw gezin?
Laura
Daar kan ik nu zo geen antwoord op geven
Dat weet ik niet
Dokter
U hebt zelf geen duidelijk beeld
Van wat het beste is-
Pastoor
Wat het voordeligst is
Natuurlijk-
Dokter
Wat zegt u?
Laura
Zwijgt
Pastoor
Mijn zuster zegt zwijgt
Waarmee ze bedoelt
Dat het voor mij niet verstandig is
Hier nog langer over door te praten
Maar:
Laat ons bedenken
Zoals we hier staan
Dat er ook een hoop goede dingen gebeuren
In de wereld
Niet alles gaat
Zoals het hier gaat
Er gaat ook een hoop goed
Beseft u dat?
Werkelijk goede dingen
En dan bedoel ik:
Werkelijk
Goed
-voor het overige staat voor mij dus vast
Dat dit een schandaal wordt
Hoedanook
Dat staat vast
Laura
Als we hem niet aangeven
Of als we hem wel aangeven
Of als hij alleen een voorwaardelijke veroordeling krijgt
Of een taakstraf
Een geldboete
Dan herhaalt het zich
Dan doet hij het weer
Dat weet ik zeker
Dokter
En wordt hij aangehouden
Dan staat hij ook zo weer buiten
Dat is tegenwoordig nu eenmaal zo
Nou-
Wat wordt het
Ik denk dat ik het weet
Mevrouw
Ik denk dat ik het weet
Ik denk dat ik het weet-
Dat denk ik-
Ik denk dat ik het weet
We behandelen hem als een geesteszieke
Dat is voor alle betrokkenen het beste
Pastoor
-en het voordeligst
Laura
Albert
Pastoor
Wat is er nou?
Kind
Doe er je voordeel mee
Dokter
Is dat ding er al?
Laura
Greet is nog niet terug-
Dokter
Waar het om gaat
Is dat we hem in een zodanige positie
Weten te manoeuvreren
Dat hij zich niet vrijuit bewegen kan-
U
Pastoor
Huh?
Laura
Hoezo?
Wat moet hij doen
Dokter
Hij moet hem afleiden
Pastoor
Gruwelijk
Dokter
Zolang we dat ding niet hebben
Tot die Greet terug is
Kunnen we niet wachten
Vrees ik
We moeten iets anders-
U dus-
Pastoor
Ja?
Nee
Dokter
Mijn vraag is:
Hoe intiem kunt u zijn
Met de patiënt in kwestie
Kunt u dichtbij hem zijn
Zo dicht
Bedoel ik
Of dichter nog
Zou het u kunnen lukken
Hem aan te raken
Hem gerust te stellen
Om hem wellicht
Op een of andere manier
Dusdanig te manoeuvreren
Dat hij onder komt te liggen
En u boven
En wel zo
Dat hij zich ondertussen
Volkomen op zijn gemak voelt
Zodat ik dan in dat geval-
Pastoor
Ik kan veel met hem doen
Maar dat niet
Dat kan ik niet doen
Nee- dat kan niet
Waarom doet u dat zelf niet?
Dokter
Omdat de zieke mij wantrouwt
Daarom niet
Laura
Laat mij dan-
Dokter
Mevrouw
Ik zou het u onmiddellijk gevraagd hebben
Als mij dat ook het meest verstandig had geleken
Werkelijk-
U zou er het meest van allemaal voor in aanmerking gekomen zijn
Maar ik vrees dat hij u ook het meest van iedereen wantrouwt
Ben ik bang
Pastoor
Dat lijkt me duidelijk
Dokter
(richt zich tot Pastoor)
Pastoor
Oh nee-
Dokter
Misschien dat u toch-
Pastoor
Nee
Absoluut niet
Hier blijf ik buiten
Alstublieft zeg
Nee
Dank u
Laura
Kan Greet het niet doen?
Dokter
Als ze op tijd terug is-
III.2
Berthe
Papa?
Hans
Berthe
Lief kind van me
Jij bent toch mijn kind
Al die andere stomme ideeën
Waren maar zieke gedachten
Die met de wind
Zijn meegekomen
Lief
Als je me aankijkt
Zie ik mijn ziel
In jouw ogen
Maar de hare ook
Je hebt twee zielen
En met de ene
Hou je van mij
En met de ander
Haat je me
Maar je mag alleen
Van mij houden
Je mag maar 1 ziel hebben
Anders krijg je nooit rust-
En ik ook niet
Je mag maar op 1 manier denken
En die manier
Is het kindje van mijn manier-
Zoals je ook maar 1 wil hebt
Mijn wil-
Niet die van jou
Jezelf zijn
Je bent niet van jezelf
Lief
Je bent van mij
Greet
(tegen Berthe)
Ga weg-
Ga maar weg-
Wil je eruit zien als een echte prins?
En nu allebei je armen erin
Niet bewegen
Stil blijven zitten
Kom je bij me zitten
Hier
Weet je nog lieverd
Hans
Ja
Greet
Wat ja
Hans
Dat weet ik nog
Ja
Greet
Hans-
Hans
Wat?
Greet
Niet doen
Hans
Nee?
Alleen je borsten
Dan
Greet
Ja
Hans
Zo
Moeder Maria
Wat warm
Heerlijk
Zo-
Stilte
Geruis
Heerlijk
III.3
Pastoor
Hans
Weet je
Zwager
Dat hij je beschouwt als een geesteszieke
Hans
En of ik dat weet
Ik ben gek geworden naar hij zegt
Krankzinnig naar zij zegt
Maar hoe ben ik dat geworden?
Laura
Het spijt me Hans
Ik wilde verhinderen dat je mijn kind zou doden
Hans
Ja- waarom
Het leven is toch een hel
En de dood een hemelrijk
Kinderen zijn het hemelrijk
Weet jij wat je staat te wachten na de dood?
Dat lijkt me het enige dat we zeker weten
Over het leven weten we niets
Hadden we dat maar eerder geweten
Laura
Kijk naar me
Denk jij dat ik je vijand ben?
Hans
Nee- dat denk ik niet
Dat ben je
Dat zijn jullie allemaal
Mijn moeder omdat ze me niet wilde
Mijn zussen-
Toen ze me leerden hoe ik hen moest gehoorzamen
De eerste vrouw waar ik het mee deed
Omdat ik een ziekte bij d’r opliep
die goddomme tien jaar heeft geduurd
Mijn eigen dochter
Toen ze moest kiezen tussen jou en mij
En jij- mijn vrouw
Mijn echtgenote
Jij bent mijn doodsvijand
Omdat jij me niet met rust hebt gelaten
Voor ik gestorven was
(tegen de dokter)
Zijn we weg?
Laura
Ik weet heel zeker dat ik nooit heb nagedacht
Of van plan ben geweest te doen
Wat jij denkt dat ik heb gedaan
Er is ooit wel eens iets in me opgekomen-
Een verlangen dat je krijgt
Als je iets hinderlijks uit de weg wilt hebben
Maar als jij een plan ziet in mijn gedrag-
Nogmaals-
Het is mogelijk dat je gelijk hebt-
Maar ik heb dat in elk geval nooit zo ervaren
Over wat er gebeurde
Met jou
Met mij
Tussen ons
Over al die dingen heb ik nooit nagedacht
Op de manier zoals jij denkt
Het gebeurde-
En alles gleed vanzelf verder
Als op een rails die jij had uitgelegd-
Dus
Hans
Ik voel me onschuldig
Tegenover God en mijn geweten
Zelfs als ik dat niet ben-
Onschuldig
Mijn bestaan met jou
Was als een steen op mijn hart-
Die me bezwaarde en bezwaarde
Tot ik dat gewicht van me af moest werken
Moest afschudden
Zo moet het zijn gegaan
En als ik je pijn heb gedaan-
Dan is dat zonder dat ik dat wilde
Dat spijt me dan
Ik vraag je mij dat te vergeven
Hans
Ja
Ik vergeef je
(schiet)
Pastoor
Jezus-
Hans
Het is volbracht
(Oosterblokker, maart 1999)